Magkakaugnay ang salitang wikang Filipino at Kasaysayan, ang pagkakabit-kabit ng bawat isa ay mahalaga sa pagsugpo sa panahong kinakaharap natin ang krisis pangkalusugan ng bansa.

Pumalo na tayo sa higit 100,000 kaso ng COVID-19 at patuloy itong tumataas. Marami na rin ang namatay dahil sa virus na ito. Ngayon, higit kailanman, kinakailangan ng mga karaniwang Pilipino ang akses sa tamang impormasyon mula sa mga eksperto para maisagawa ang tamang gawain upang maprotektahan ang bawat isa.

 

Pagsasawika sa Panahon ng Pandemya

Taun-taon, espesyal ang Agosto para sa wikang pambansa. Bukod tangi ang Pilipinas sa nagdiriwang ng Buwan ng Wika, marahil ito ay pagpapaalala sa atin na dumarating tayo sa yugtong nakalilimutan at pilit pinapatay ang pag-aaral sa wika at panitikang Filipino.

Pangunahing tema sa pagdiriwang na ito ang “Wika ng Kasaysayan, Kasaysayan ng Wika” Ang mga Katutubong Wika sa Maka-Filipinong Bayanihan Kontra Pandemya. Malinaw na pinag-uugnay nito ang halaga ng Filipino at mga katutubong wika sa bansa bilang panlunas sa nararanasang pandemya. Ang pagkakaroon ng kolektibong pag-unawa ng sambayanan hinggil sa krisis pangkalusugan ay isang mahalagang lunas.

Ayon sa Komisyon ng Wikang Filipino, wika ang tulay sa paghahatid ng kamalayan sa sangkatauhan upang ang COVID-19 ay mapigilan. Tinitingnan dito ang Filipino at mga katutubong wika sa bansa bilang tagapamansag ng kolektibong paghahanap ng pag-asa sa gitna ng krisis o matinding pangangailangan. Dagdag pa rito, kadalasang napag-iiwanan hinggil sa kinakaharap na sitwasyon ang mga nasa laylayan ng lipunan dahil nasa banyagang wika ang ginagamit sa pagpapaliwanag.

Higit sa pigura at mga chart sa paghahatid ng kalagayan sa bansa, mahalaga ang mga salita upang bigyang detalye ang krisis pangkalusugang nararanasan. Mahalagang gamitin ang wikang kinagisnan ng lahat, wikang nauunawaan nang nakararami. Mas madaling maipaunawa ang karanasan ng bayan kung nakaugat ito sa wika ng bayan.

Ayon sa  Executive  Order  No. 2  na  kilala  bilang  Freedom  of  Information  Program,  ang bawat Pilipino ay may karapatang magkaroon ng access sa mga impormasyon, opisyal na rekord at  mga  dokumento  o  papeles  na  binigay  ng  konstitusyon  sa  mga  mamamayan.  Subalit, kung papansinin ang mga datos  bakit  tila  nakasulat ang  mga  impormasyon  sa wikang Ingles. Paano na lang ang mga hindi nakaiintindi sa wikang Ingles, hahayaan na lang ba nating mapag-iwanan sila?

 

Pagsasalin sa Panahon ng Pandemya

Ayon pa rin sa Komisyon ng Wikang Filipino, ang pagresolba sa pandemyang dinaranas ng buong mundo ay hindi lamang nakasalalay sa pagdiskubre ng “bakuna”—malaking papel ang ginagampanan ng kamalayan o awareness ng bawat tao ukol sa virus na sa tamang impormasyon ay magkakaroon ng kolektibong hakbang para sa prebensiyon ng nakamamatay na sakit. Mula rito, mahalaga ang papel na ginagampanan ng pagsasalin. Mahalagang mabigyan ang bawat isa ng impormasyong naaayon sa wika ng pamayanan. Ang pagsasagawa ng malawakang pagsasalin sa mga katutubong wika sa bansa ay isang mahalagang inisyatiba ng Kagawaran ng Kalusugan kaugnay sa mga bagay na mahalagang mabatid ng publiko ukol sa COVID- 19.

Sa panahon ng pandemya, importante ang tamang pagpapakalat ng impormasyon gamit ang iba’t ibang midyum. Isang halimbawa ang pagpapakalat ng mga kalatas tulad ng poster, flyers, tarpaulin at iba pa na tumutugon sa mga impormasyon at alituntunin tungkol sa virus. Sa paghahatid ng mga kaalaman, mahalaga ang pagsasalin o paglilipat ng isang teksto sa pinakamalapit na diwa at kamalayan ng komunidad. Sa pamamagitan din ng pagsasalin, magkakaroon ng pag-unawa sa kaalaman mula sa eksperto patungong sambayanan.

Dahil hindi lamang ang Pilipinas ang humaharap sa pandemyang ito, may malaking papel ang mga impormasyong galing sa global na komunidad na maaaring magamit sa konteksto ng Pilipinas, dito papasok ang pagsasalin. Sa pandemyang ito, hangga’t maaari ay walang dapat maiwan, kailangang maging aksesibol ang lahat ng mga mahahalagang impormasyon sa mga taong bayan. Walang halaga ang impormasyon kapag hindi ito nauunawaan.

Ngayong panahon ng pandemya, kinakailangan ng bawat isa ang makatarungang impormasyon. Sa ganitong pamamaraan, ang mga serbisyong pampubliko ay higit na nagiging epektibo at episyente, dahil nagkakaunawaan ang nagbibigay ng impormasyon at tumatanggap nito—bahagi ng ating karapatang pantao.

 

Pagsasakasaysayan sa Panahon ng Pandemya

Marker sa kasaysayan na maituturing ang pandemyang COVID-19. Pinagalaw nito ang mga espasyo, lunan, oras, at karakter ng ating sinusulat na kasaysayan. Kabilang na ito sa mahahalagang yugto ng ating kasaysayan, gaya ng mga disaster sa pagputok ng bulkan hanggang sa naglalakasang bagyo, gaya ng mga politikong sangkot sa korapsyong biglang naglaho at namatay, gaya ng mga artistang may malalaking rebelasyon, gaya ng mga giyerang natalo hanggang naipanalo, at marami pang iba na nagmarka at nagmamarka sa ating kasaysayan.

Tinala sa ating kasaysayan ang pinakamataas na pangungutang ng bansa bilang diumano’y pagtugon sa kinakaharap na pandemya. Naibaon nito sa kasaysayan ang mga bayaning frontliner na walang hustisya ang pagkamatay dahil sa mababang kalidad ng serbisyong pangkalusugan ng bansa. Inukit din sa ating mga gunita ang mga polisiyang mas binigyang prayoridad kumpara sa paglalatag ng mga kagyat na proyektong tutugon sa pandemya. Nagmarka sa ating kasaysayan ang mga gawaing tiwali ng mga opisyales at ahensya ng pamahalaan sa gitna ng kalugmukang nararanasan ng sambayanan. Isinusulat ng COVID-19 sa ating kasaysayan ang mga dapat matutunan, ang mga dapat pag-isipan, ang mga dapat pagdesisyunan, ang mga dapat piliin, ang mga dapat buksan sa ating mga pasya, at marami pang mga dapat. Tinuturuan tayo ng kasaysayan, itinuturo na sa atin ang mga dapat. Tayo ang magdidikta sa susunod nating kasaysayan at hindi ang dikta ng kasaysayang nagmumula sa administrasyong may malalang sakit.

 

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here