Pinangunahan ng Bagong Alyansang Makabayan (BAYAN) ang mga nagmartsa papuntang Mendiola sa Manila noong Hunyo 30, unang taon ng administrasyon ni Pangulong Rodrigo Duterte. Pinahayag ng grupo ang pagkadismaya sa tunguhin ng administrastyong Duterte.
“Dismayado dahil hindi natupad ang marami sa mga pangako. Dismayado bagama’t may mga mabuti at positibong nagawa, nakalalamang din yung mga negatibo, kontra-mamamayan at [hindi makabayang] mga patakaran,” sambit ni Renato Reyes, Pangkalahatang Kalihim ng BAYAN sa isang panayam.
Sa Mendiola, nagpakita ang grupo ng isang “report card” ng mga ginawa ni Pangulong Duterte sa loob ng isang taon at may kaakibat na mga “emoji” o reaksyon bilang marka sa kanyang mga ginawa. Kabilang sa kanilang mga minarkahan na nasa “report card” ay mga usapin tungkol sa Martial Law, War on Drugs, Independent Foreign Policy, Peace Talks, Nationalist Economic Program, Endo, Land Reform, Free Tuition, Occupy Pabahay, LRT/MRT/Traffic, Freedom of Information at Human Rights.
Bumaliktad, militaristang paghuhubad
‘Bumaliktad’ naman ang pagsasalarawan ni Teddy Casiño, dating kinatawan ng Bayan Muna Party-list, kay Pangulong Duterte.
“Dahil mula sa pagiging malinaw na laban kontra sa imperyalistang Estados Unidos, ngayon ay parang kinain niya ang kanyang niluwa,” sabi ni Casiño.
Ayon pa kay Casiño, nakita umano na sa loob ng isang taon ay patuloy na pinapayagan ni Duterte ang presensya at panghihimasok ng mga Amerikanong sundalo. Dagdag pa niya, nakita lalo ang ganitong sitwasyon sa Marawi kung saan direktang nakikisangkot ang mga tropang militar ng Amerika sa operasyon militar doon.
“Militaristang paghuhubad, yun ang nakikita naming pagbabago,” sabi naman ni Amirah Lidasan ng Moro-Christian People’s Alliance (MCPA).
Mula umano sa polisiyang pangkapayapaan at progresibo, ngayon ay nagiging kabig militarista ang nagiging tunguhin ng administrasyon na ito ayon kay Lidasan.
Dagdag pa ni Lidasan, nabigo ang mamamayang Moro kay Duterte dahil sa pagpapatuloy nito sa umano’y ‘war on terror’ laban sa mamamayang Moro at pagdedeklara ng Martial Law sa buong Mindanao. Patuloy umano ang pambobomba o military airstrikes hindi lang sa Marawi kundi sa iba pang komunidad ng mga Moro at maging sa mga komunidad ng mga Lumad at iba pang katutubo.
Nagdeklara ng Martial Law sa buong Mindanao si Pangulong Duterte noong Mayo 23 kasunod ng operasyong militar laban sa grupo ng Maute sa Marawi. Mahigit isang buwan na ang nakalipas ay hindi pa rin natatapos ang labanan sa Marawi. Sa tala ng Department of Social Welfare and Development (DSWD) noong Hunyo 30, umabot na sa 84,351 pamilya o 389,366 indibidwal na mga residente ng Marawi ang lumikas papunta sa mga karatig bayan at lungsod.
Lumalalang paglabag sa karapatang pantao
Ayon naman kay Jigs Clamor, Ikalawang Pangkalahatang Kalihim ng Karapatan, nagpapatuloy na lumalala ang paglabag sa karapatang pantao simula nang maluklok si Pangulong Duterte.
“Nagpatuloy ang pampulitikang pamamaslang, nagpatuloy ang pagtorture, nagpatuloy ang iligal na pag-aresto at pagdetine, at hanggang sa huling araw ng kanyang isang taon nagpatuloy ang iligal na pag-aresto at pagdetine sa mga aktibista na ating mga kababayan,” sambit ni Clamor sa isang panayam.
Sa tala ng Karapatan mula Hulyo 2016 hanggang Mayo 2017, aabot na sa 64 ang biktima ng pampulitikang pamamaslang, 3 biktima ng sapilitang pagkawala, 49 biktima ng tortyur, 105 biktima ng bigong pampulitikang pamamaslang, 111 biktima ng iligal na pag-aresto at detensyon, 20,428 biktima ng pwersahang paglikas at 35,370 biktima ng pagbabanta at harassment.
Bukod pa rito ay umaabot sa 7,000 na ang naiuulat na napaslang na may kaugnayan sa gera kontra droga, kabilang na rito ang mga namatay sa mga operasyon ng pulis at pinaghihinalaang pagpatay ng vigilante. Ayon naman sa Philippine National Police (PNP), mula Hulyo 1, 2016 hanggang Hunyo 13, 2017, 3,151 na ang napapaslang sa tinatawag nilang lehitimong kontra-drogang mga operasyon.
“Sa loob ng isang taon, bagama’t may mga winelcome tayo katulad ng pagpapalaya sa ilang mga bilanggong pulitikal, pero nananatili yung mayorya ng mga bilanggong pulitikal na hindi napapalaya,” dagdag pa ni Clamor.
Ayon sa tala ng Karapatan, hanggang Mayo 2017, 402 na ang bilang ng mga bilanggong pulitikal—39 rito ay naaresto sa ilalim ng administrasyon ni Duterte kabilang na ang apat (4) na consultant ng National Democratic Front of the Philippines (NDFP).
Walang pa ring endo ang endo
“Low or poor productivity, yan ang description namin sa naging tugong ni Presidente Duterte sa mga kahilingan ng manggagawa,” sabi ni Bong Labog, Tagapangulo ng Kilusang Mayo Uno (KMU).
Ayon pa kay Labog, sa simula ng termino ni Pangulong Duterte, tatlong mayor na usapin ng mga manggagawa ang idinulog nila sa administrasyon, usapin ng (1) kontraktwalisasyon, (2) sahod, at (3) karapatan ng mga manggagawa.
“Sa usapin ng kontraktwalisasyon, pinangangalandakan nila na may 70,000 na raw na naregular pero hindi makita at hindi maramdaman ito. At napakaliit nito kumpara dun sa 24.4 milyon na iba’t ibang tipo ng flexible labor standards at yung usapin ng endo,” sabi ni Labog.
Sa kampanaya para sa eleksyon, paulit-ulit na pinangako ni Pangulong Duterte na wawakasan niya ang kontraktwalisasyon.
Dagdag pa ni Labog, sa usapin ng sahod, siya [Duterte] mismo ang nagsabi na ayaw niyang agrabyado ang mga nasa probinsya kung kaya’t magkakaroon ng pagbabago sa usapin ng sahod.
“Hanggang ngayon ay wala pa ring nagaganap na ni katiting na dagdag, ni katiting ng pagbabago sa sahod ng mga manggagawa,” sambit ni Labog.
Sa usapin naman ng karapatan ng mga manggagawa, malinaw umano na walang malaganap na implementasyon ng pag-oorganisa ng mga unyon dahil nananatili pa ring malaki ang bilang ng mga kontraktwal.
“Ibig sabihin nito, kung hindi sila regular na manggagawa, mahirapan silang magbuo ng unyon kung kaya’t mahalaga na maitaguyod ni Duterte yung pagreregularisa sa mga manggagawang kontraktwal na isa sa aming kahilingan,” sabi ni Labog.
Pagbabago?
“Medyo malayo tayo dun sa inasahan nating dapat na pagbabago,” pahayag ni Reyes.
Ayon pa kay Reyes, mailulunsad ang pagbabago pangunahin sa pagkilos ng mamamayan.
“Mas mainam kung ang pangulo ay sumasalubong doon sa mga kahilingan ng mamamayan, mas mabilis na maitutulak ang pagbabago. Pero kung ang pangulo ay taliwas doon sa ginagawa, kailangan magpatuloy at lalong paigtingin ng mamamayan ang paglaban para sa pagbabago,” pagtatapos ni Reyes.
